در این مطلب از بخش مهدویت، مجله نگآرش سعی کردیم به تعدادی از پرسش هایی در خصوص احیای شب نیمه شعبان پاسخ بدهیم؛ بعد از شب‌های قدر، شب نیمه شعبان از جمله مهمترین و با فضیلت‌ترین شب‌هاست. امام جعفر صادق از پدر بزرگوارشان روایت می‌کنند که از حضرت امام محمد باقر(ع) دربارهٔ فضیلت شب نیمهٔ شعبان سؤال شد و ایشان فرمودند: «آن شب افضل شب‌ها بعد از لیلة القدر است.»
اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۶۲
شب نیمهٔ شعبان، شبى است که خدا به ذات مقدس خود قسم یاد کرده که سائلى (فقیری) را از درگاه خود دست خالى برنگرداند؛ شبى است که خداوند آن را [فرصتی] براى ما قرار داده، پس در دُعا و ثنا برای خدا کوشش کنید.
از جمله آداب و اعمالی که برای شب نیمهٔ شعبان بیان شده، احیای آن شب به عبادت و مناجات با خداوند است. عبادتی که ما را به خدا نزدیک کند و عمری را که به غفلت گذراندیم جبران کند و چه دعا و ذکر و عبادتی بالاتر از دعا برای سلامتی مولود نیمهٔ شعبان و تعجیل در ظهور با برکت او…
◀️ آیا بر احیای شب نیمه شعبان در چند سال اخیر تأکید شده است و قبل از آن علمای شیعه توجهی به احیای این شب نداشته‌اند؟
خیر. تأکید بر احیای شب نیمه شعبان در کلام علمای متعدد شیعه در طول تاریخ وجود داشته است. برای مثال علامه محمد تقی مجلسی (مجلسی اول) در این خصوص می‌نویسد:
مجلسیِ اول:
احاديث بسيار در فضيلت احيای شب عيد رمضان، عيد قربان، شب نيمه شعبان و شب اول ماه رجب وارد شده است با فضايل بسيار و ثواب بیشمار.
لوامع صاحبقرانى – محمد تقی المجلسی- ج۶، ص ۶۳۱
و یا ابن فهد حلی شب‌های مخصوص شب زنده داری را چهار شب دانسته و یکی از آنها را شب نیمه شعبان معرفی می‌کند:
«وليالی الإحياء الأربعة ، وهي : غرة رجب ، وليلة النصف من شعبان.»
شب‌های شب زنده‌داری چهار شب هستند … شب نیمه شعبان
الرسائل العشر – ابن فهد الحلی – ص ۴۳۳
◀️ آیا روایات موجود در خصوص احیای شب نیمه شعبان معتبر هستند؟
علاوه بر تعدد روایات و اقوال علما در این خصوص، علامه محمد تقی مجلسی (مجلسی اول) علاوه بر تأکید در مورد وجود روایات فراوان در این خصوص، در مورد روایت زراره از امام باقر علیه السلام تصریح می‌کند که این روایت دارای اسانید صحیح است:و روی حريز عن زرارة قال قلت لأبي جعفر صلوات الله عليه ما تقول فی لیلة النّصف من شعبان قال یغفر الله عزّ وجلّ فیها من خلقه لأكثر من عدد شعر معزی كلب وینزّل الله عزّ وجلّ ملائكته إلی السّماء الدّنیا وإلی الارض بمكة وبه اسانید صحیحه منقول است از حریز از زراره كه گفت عرض نمودم به حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه كه چه می‌فرمایید در شب نیمه شعبان حضرت فرمودند كه حق سبحانه و تعالی می‌آمرزد در این شب از خلایق زیاده از موی بزهای قبیله كلب كه ایشان بز بسیار داشتند و حق سبحانه و تعالی فرشتگان خود را می‌فرستد به آسمان اول و به زمین مكه و ظاهرا می‌فرستد كه دعا كنند از جهت عبادت‌كنندگان در این شب، یا آن كه آمدن ایشان به جانب زمین سبب خیر و بركت زمین است، یا از جهت آن كه به اهل زمین مباهات فرماید با فرشتگان و الله تعالی یعلم و احادیث در فضیلت این شب كه شب ولادت حضرت صاحب الامر است و نمازهای این شب و عبادات این شب و احیای این شب بسیار است و در مصباح كبیر و اقبال ابن طاوس مذكور است.
لوامع صاحبقرانى – محمد تقي المجلسي – ج ۶ ص ۲۹۶
◀️ آیا تنها در کتب شیعه روایات تأکید بر احیای شب نیمه شعبان وجود دارد؟
روایات تأکید بر احیای شب نیمه شعبان در منابع فریقین (شیعه و اهل سنت) وجود دارد و حتی روایتی در این زمینه از پیامبر صلی الله علیه وآله نقل شده است که منابع هر دو مذهب آن را نقل کرده‌اند:
قال رسول الله صلى الله عليه وآله من أحيى ليلة العيد وليلة النصف من شعبان لم يمت قلبه يوم تموت القلوب.
ترجمه: پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: هرکس شب عید و شب نیمه شعبان را به احیای بگذراند، روزی که قلب‌ها می‌میرند، قلب او نمی‌میرد.
منابع شیعه:
وسائل الشيعة (آل البيت) – الحر العاملی – ج ۷ ص ۴۷۸
إقبال الأعمال – السيد ابن طاووس – ج ۳ ص ۳۵۴
منابع اهل سنت:
كنز العمال – المتقي الهندي – ج ۸ ص ۵۴۸
مواهب الجليل – الحطاب الرعيني – ج ۲ ص ۵۷۴
◀️ آیا از علمای اهل سنت هم کسی به فضیلت دعا در شب نیمه شعبان اشاره کرده است؟
بله. برای مثال محمد بن ادریس شافعی، امام اهل سنت می‌گوید:
وبلغنا أن الدعاء يستجاب في خمس ليال . ليلة الجمعة ، والعيدين، وأول رجب، ونصف شعبان.
به ما رسیده است که دعا در پنج شب مستجاب است… شب نیمه شعبان.
روضة الطالبين – النووي – ج ۱ ص ۵۸۲
و یا ابن نجیم مصری حنفی از علمای اهل سنت می‌نویسد:
ومن المندوبات إحياء ليالي العشر من رمضان وليلتي العيدين وليالي عشر ذي الحجة وليلة النصف من شعبان كما وردت به الأحاديث.
مستحب است چند شب به شب زنده‌داری پرداخته شود… و شب نیمه شعبان همانطور که در این خصوص روایاتی وارد شده است.
البحر الرائق – ابن نجيم المصري – ج ۲ ص ۹۳
اللهم عجل لولیک الفرج
منبع: مجله نگآرش
نظرات کاربران