در این مطلب از بخش مهدویت، مجله نگآرش سعی کردیم به تعدادی از پرسش هایی در خصوص احیای شب نیمه شعبان پاسخ بدهیم؛ بعد از شب‌های قدر، شب نیمه شعبان از جمله مهمترین و با فضیلت‌ترین شب‌هاست. امام جعفر صادق از پدر بزرگوارشان روایت می‌کنند که از حضرت امام محمد باقر(ع) دربارهٔ فضیلت شب نیمهٔ شعبان سؤال شد و ایشان فرمودند: «آن شب افضل شب‌ها بعد از لیله القدر است.»
اثبات الهداه، ج ۷، ص ۱۶۲
شب نیمهٔ شعبان، شبى است که خدا به ذات مقدس خود قسم یاد کرده که سائلى (فقیری) را از درگاه خود دست خالى برنگرداند؛ شبى است که خداوند آن را [فرصتی] براى ما قرار داده، پس در دُعا و ثنا برای خدا کوشش کنید.
از جمله آداب و اعمالی که برای شب نیمهٔ شعبان بیان شده، احیای آن شب به عبادت و مناجات با خداوند است. عبادتی که ما را به خدا نزدیک کند و عمری را که به غفلت گذراندیم جبران کند و چه دعا و ذکر و عبادتی بالاتر از دعا برای سلامتی مولود نیمهٔ شعبان و تعجیل در ظهور با برکت او…
◀️ آیا بر احیای شب نیمه شعبان در چند سال اخیر تأکید شده است و قبل از آن علمای شیعه توجهی به احیای این شب نداشته‌اند؟
خیر. تأکید بر احیای شب نیمه شعبان در کلام علمای متعدد شیعه در طول تاریخ وجود داشته است. برای مثال علامه محمد تقی مجلسی (مجلسی اول) در این خصوص می‌نویسد:
مجلسیِ اول:
احادیث بسیار در فضیلت احیای شب عید رمضان، عید قربان، شب نیمه شعبان و شب اول ماه رجب وارد شده است با فضایل بسیار و ثواب بیشمار.
لوامع صاحبقرانى – محمد تقی المجلسی- ج۶، ص ۶۳۱
و یا ابن فهد حلی شب‌های مخصوص شب زنده داری را چهار شب دانسته و یکی از آنها را شب نیمه شعبان معرفی می‌کند:
«ولیالی الإحیاء الأربعه ، وهی : غره رجب ، ولیله النصف من شعبان.»
شب‌های شب زنده‌داری چهار شب هستند … شب نیمه شعبان
الرسائل العشر – ابن فهد الحلی – ص ۴۳۳
◀️ آیا روایات موجود در خصوص احیای شب نیمه شعبان معتبر هستند؟
علاوه بر تعدد روایات و اقوال علما در این خصوص، علامه محمد تقی مجلسی (مجلسی اول) علاوه بر تأکید در مورد وجود روایات فراوان در این خصوص، در مورد روایت زراره از امام باقر علیه السلام تصریح می‌کند که این روایت دارای اسانید صحیح است:و روی حریز عن زراره قال قلت لأبی جعفر صلوات الله علیه ما تقول فی لیله النّصف من شعبان قال یغفر الله عزّ وجلّ فیها من خلقه لأکثر من عدد شعر معزی کلب وینزّل الله عزّ وجلّ ملائکته إلی السّماء الدّنیا وإلی الارض بمکه وبه اسانید صحیحه منقول است از حریز از زراره که گفت عرض نمودم به حضرت امام محمد باقر صلوات الله علیه که چه می‌فرمایید در شب نیمه شعبان حضرت فرمودند که حق سبحانه و تعالی می‌آمرزد در این شب از خلایق زیاده از موی بزهای قبیله کلب که ایشان بز بسیار داشتند و حق سبحانه و تعالی فرشتگان خود را می‌فرستد به آسمان اول و به زمین مکه و ظاهرا می‌فرستد که دعا کنند از جهت عبادت‌کنندگان در این شب، یا آن که آمدن ایشان به جانب زمین سبب خیر و برکت زمین است، یا از جهت آن که به اهل زمین مباهات فرماید با فرشتگان و الله تعالی یعلم و احادیث در فضیلت این شب که شب ولادت حضرت صاحب الامر است و نمازهای این شب و عبادات این شب و احیای این شب بسیار است و در مصباح کبیر و اقبال ابن طاوس مذکور است.
لوامع صاحبقرانى – محمد تقی المجلسی – ج ۶ ص ۲۹۶
◀️ آیا تنها در کتب شیعه روایات تأکید بر احیای شب نیمه شعبان وجود دارد؟
روایات تأکید بر احیای شب نیمه شعبان در منابع فریقین (شیعه و اهل سنت) وجود دارد و حتی روایتی در این زمینه از پیامبر صلی الله علیه وآله نقل شده است که منابع هر دو مذهب آن را نقل کرده‌اند:
قال رسول الله صلى الله علیه وآله من أحیى لیله العید ولیله النصف من شعبان لم یمت قلبه یوم تموت القلوب.
ترجمه: پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند: هرکس شب عید و شب نیمه شعبان را به احیای بگذراند، روزی که قلب‌ها می‌میرند، قلب او نمی‌میرد.
منابع شیعه:
وسائل الشیعه (آل البیت) – الحر العاملی – ج ۷ ص ۴۷۸
إقبال الأعمال – السید ابن طاووس – ج ۳ ص ۳۵۴
منابع اهل سنت:
کنز العمال – المتقی الهندی – ج ۸ ص ۵۴۸
مواهب الجلیل – الحطاب الرعینی – ج ۲ ص ۵۷۴
◀️ آیا از علمای اهل سنت هم کسی به فضیلت دعا در شب نیمه شعبان اشاره کرده است؟
بله. برای مثال محمد بن ادریس شافعی، امام اهل سنت می‌گوید:
وبلغنا أن الدعاء یستجاب فی خمس لیال . لیله الجمعه ، والعیدین، وأول رجب، ونصف شعبان.
به ما رسیده است که دعا در پنج شب مستجاب است… شب نیمه شعبان.
روضه الطالبین – النووی – ج ۱ ص ۵۸۲
و یا ابن نجیم مصری حنفی از علمای اهل سنت می‌نویسد:
ومن المندوبات إحیاء لیالی العشر من رمضان ولیلتی العیدین ولیالی عشر ذی الحجه ولیله النصف من شعبان کما وردت به الأحادیث.
مستحب است چند شب به شب زنده‌داری پرداخته شود… و شب نیمه شعبان همانطور که در این خصوص روایاتی وارد شده است.
البحر الرائق – ابن نجیم المصری – ج ۲ ص ۹۳
اللهم عجل لولیک الفرج
منبع: مجله نگآرش
نظرات کاربران